Zdania złożone podrzędnie

Zdania złożone podrzędnie – zdanie złożone z wielu zdań składowych, w którym jedno podporządkowane jest drugiemu:

Ø  zdanie nadrzędne(ważniejsze, określane)– do niego stawiamy pytanie

Ø  zdanie podrzędne(podporządkowane, określające) – jest odpowiedzią na pytanie.

Rodzaje zdań złożonych podrzędnie:

Ø  podmiotowe

Ø  orzecznikowe

Ø  przydawkowe

Ø  dopełnieniowe

Ø  okolicznikowe: miejsca, celu, czasu, sposobu, przyczyny, warunku, stopnia, przyzwolenia.

Przykłady zdań złożonych podrzędnie:

Zdanie złożone podrzędnie podmiotowe odpowiada na pytanie podmiotu: kto? co?

 Ucieszyło mnie to, że będą jutro zawody sportowe.

Pytanie: Co mnie ucieszyło?

Odpowiedź: to, że jutro odbędą się zawody sportowe.

1 N  (nadrzędne )                            2 P(podrzędne)

Ucieszyło mnie to,    (co?)   że jutro odbędą się zawody sportowe

Wykres  zdania:

Zdanie złożone podrzędnie orzecznikowe:  jaki jest? czym jest? kim jest?

Ten dom jest  taki, jak go sobie wyobrażałam.

Pytanie:  Jaki  jest ten dom?

Odpowiedź: (Jest taki), jak go sobie wyobrażałam.

 1N (nadrzędne)                                  2P(podrzędne)

Ten dom jest taki,     (jaki  jest?)     jak go sobie wyobrażałam.

Wykres zdania:

         

Zdanie złożone podrzędnie przydawkowe: jaki? jaka? jakie?, czyj? czyja? czyje?, który?, która? które?, ile? czego? czyje?

Otrzymałem informację, że jutro przyjeżdża mój brat.

Pytanie? Jaką informację otrzymałem?

Odpowiedź:  (Taką), że jutro przyjeżdża mój brat.

     1N (nadrzędne)                                     2P(podrzędne)

Otrzymałem informację,   (jaką?)  że jutro przyjeżdża mój brat.

             

 

Zdanie podrzędnie złożone dopełnieniowe odpowiada na pytania przypadków: kogo? czego?, komu? czemu?, kogo? co?, z kim? z czym?, o kim? o czym?

Poprosiłam mamę, żeby obejrzała ze mną film.

Pytanie: O co poprosiłam mamę?

Odpowiedź: (O to), żeby obejrzała ze mną film.

     1N (nadrzędne)                                     2P(podrzędne)

Poprosiłam mamę, (o co?)        żeby ze mną obejrzała film.

Wykres:

                                          

              

Zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe:

Ø  celu: po co? na co? w jakim celu?

Ø  przyczyny: dlaczego? z jakiego powodu? z jakiej przyczyny?

Ø  czasu: kiedy? jak długo? odkąd? dokąd?

Ø  miejsca: gdzie? skąd, dokąd, którędy?

Ø  sposobu: jak? w jaki sposób? jakim sposobem?

Ø  warunku: pod jakim warunkiem? w jakim wypadku?

Ø  stopnia: jak bardzo?

Ø  przyzwolenia: mimo czego? wbrew komu? mimo co?

Przykład zdania złożonego podrzędnie okolicznikowego czasu

Gdy zaczął padać deszcz, wróciłam do domu.

Pytanie: Kiedy wróciłam do domu?

Odpowiedź: (Wtedy), gdy zaczął padać deszcz.

   1P (podrzędne)                      2N (nadrzędne)

Gdy zaczął padać deszcz,   wróciłam do domu.(kiedy?)

Wykres:

                                                                                             

Zdania wielokrotnie złożone składają się z więcej niż dwóch zdań składowych. Mogą być względem siebie współrzędne, nadrzędne lub podrzędne.

Idziemy z koleżanką(1), rozmawiamy o szkole(2) i uśmiechamy się do siebie(3).

     1                                    2                             3

_________..........__________..........___________       Zdania są współrzędne wobec siebie.

Pójdę do księgarni (1), (po co?) aby kupić książkę(2),  (jaką?) którą chcę przeczytać(3).

1 – zdanie główne(N),   do 2 (nadrzędne w stosunku do 2)

2 – zdanie podrzędne(P)do 1, okolicznikowe celu;   2 - zdanie nadrzędne(N) w stosunku  do 3

3 – zdanie podrzędne do 2, przydawkowe

Pytanie:  Po co pójdę do księgarni? 

Odpowiedź: (Po to), aby kupić książkę

Pytanie (Jaką?) książkę kupić?

Odpowiedź: (Taką), którą poleciła mi koleżanka.